Anemia spowodowana niedoborem żelaza może występować w różnych okresach życia. Może pojawiać się u niemowląt i dzieci, ale również u osób dorosłych. Poznaj,  jakie są przyczyny anemii oraz w jaki sposób możesz pomóc sobie dietą w czasie jej leczenia.

Anemia - na czym polega i jakie są jej objawy?

Anemia to najbardziej znana choroba spośród wszystkich niedokrwistości. Szacuje się, że choruje na nią ok. 1-2% ludności. Podczas choroby krwinki czerwone są mniejsze i zawierają mniej hemoglobiny z powodu zaburzeń w wytwarzaniu hemu w wyniku niedoboru żelaza. Hemoglobina jest to czerwony barwnik krwi, którego szczególną rolą jest transportowanie tlenu – przyłączanie go w płucach i uwalnianie w tkankach.

Objawy występujące podczas choroby:

• osłabienie i większa skłonność do męczenia się,

• zaburzenia koncentracji i uwagi,

• bóle i zawroty głowy,

• szybkie bicie serca lub kołatania serca,

• bladość skóry i błon śluzowych.

Mogą zdarzać się też takie sytuacje, podczas występowania niedoborów żelaza, że w badaniach morfologii krwi nie ma widocznych spadków hemoglobiny lub poziomu erytrocytów, czyli wartości mieszczą się w granicach normy lub są w jej dolnych granicach. Objawy wówczas,  jakie można wtedy zaobserwować, to:

• ból, pieczenie, wygładzenie języka,

• spaczone łaknienie (apetyt na rzeczy niejadalne),

• suchość skóry, bolesne pękanie kącików ust,

• paznokcie blade, kruche, z podłużnym prążkowaniem,

• kruche, łamliwe włosy ze skłonnością do wypadania.

Jakie są przyczyny niedoboru żelaza?

Głównym źródłem przewlekłego niedoboru żelaza może być znaczna utrata krwi. Występuje najczęściej u kobiet z dróg rodnych, np. przy obfitych, długotrwałych miesiączkach lub przez przewód pokarmowy.

Następną przyczyną jest zwiększone zapotrzebowanie na żelazo – często występuje u wcześniaków, w okresie dojrzewania, w ciąży lub przy karmieniu piersią.

Jeszcze innym powodem mogą być trudności w ograniczonym wchłanianiu. Może tak się dziać np. w przypadku nietolerancji glutenu czyli chorobie zwanej celiakią, chorobie Leśniowskiego-Crohna, po resekcji żołądka lub jelita, w diecie bardzo bogatej w szczawiany, fityniany i herbatę. Ponadto do anemii może doprowadzić również dieta uboga w żelazo – głównie narażeni są wegetarianie, (szczególnie weganie) którzy nie spożywają mięsa, ryb i jajek oraz nie pozyskują go z innych źródeł lub w suplementach. Długoterminowe, rygorystyczne diety czy głodówki także zalicza się do przyczyn prowadzących do anemii. Warto wspomnieć, że dość często występuje ona w anoreksji.

Leczenie anemii

Trzeba zaznaczyć, że w większości przypadków anemii wynikających z niedoboru żelaza wymaga leczenia przyczynowego oraz farmakologicznego. Polega to na przyjmowaniu odpowiednich dawek żelaza w postaci suplementu. Przy anemii warto wspierać swoje leczenie spożywając produkty, które zawierają dużą ilość żelaza w naturalnej postaci.

Do produktów bogatych w żelazo zaliczamy przede wszystkim:

• mięso, wędliny,

• podroby – szczególnie wątróbka,

• ryby,

• żółtka jaj,

• produkty zbożowe pełnoziarniste,

• nasiona – dynia, słonecznik, sezam,

• orzechy – szczególnie pistacjowe,

• warzywa zielone (szpinak, kapusta, brukselka, koper, liście pietruszki),

• buraki,

• czarna porzeczka,

• suche warzywa strączkowe,

• kiełki, zarodki pszenne,

• morele, śliwki suszone, figi, daktyle.

Żelazo, które jest wchłaniane z pokarmów wynosi jedynie od 5 do 20%. Zależy z jakiego źródła jest pozyskiwane - największe jest z mięsa, potrafi się jednak zwiększać w przypadku jego niedoborów.

Spożywanie dużej ilości żelaza warto połączyć z witaminą C. Dzięki niej pierwiastek ten lepiej się wchłania. Do zestawu warzyw i owoców powinny więc dołączyć:

• pomidory,

• chrzan,

• czerwona papryka,

• cytryny,

• pomarańcze,

• mandarynki,

• czarne porzeczki,

• truskawki,

Zalecenia żywieniowe w anemii z niedoboru żelaza

• zadbaj o regularne dostarczanie w diecie produktów bogatych  w dobrze przyswajalne żelazo - chude mięso (np. wołowina, schab, polędwica, pierś z kurczaka, pierś z indyka), ryby (zarówno chude, jak i tłuste rodzaje), całe jaja kurze,

• kupuj produkty, które naturalnie zawierają w sobie żelazo. Spożywaj je razem z żywnością, która jest bogata w witaminę C (np. surówkę warzywną jedz z daniami z mięsem, dodawaj też natkę pietruszki, sok z cytryny),

• unikaj spożycie dużej ilości kawy, herbaty i kakao w trakcie jedzenia posiłków oraz bezpośrednio po nim, 

• unikaj spożywania produktów o wysokiej zawartości żelaza w połączeniu z pokarmami zawierającymi fityniany (np. gruboziarniste produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych, orzechy), szczawiany (np. rabarbar, szpinak, boćwina) i taniny (np. wino, owoce, orzechy, nasiona roślin strączkowych), 

• wyeliminuj spożywanie napojów słodkich i gazowanych typu cola, soki oraz wysoko przetworzone wędliny (kiełbasa, boczek, salami, parówki, pasztety) zawierające w składzie fosforany,

• włącz do swojej codziennej diety roślinne źródła żelaza np. nasiona roślin strączkowych, produkty zbożowe, orzechy, nasiona, pestki, zielone warzywa liściaste, 

• produkty mleczne np. jogurt, kefir, maślanka spożywaj w połączeniu z orzechami, nasionami lub pestkami oraz owocami bogatymi w witaminę C, 

• zadbaj o odpowiednie dostarczanie organizmowi kwasu foliowego, który znajduje się w warzywach zielonych np. kapusta, sałata, szpinak, jarmuż, natka pietruszki, w owocach np. pomarańcza, banan, kiwi, truskawki, w orzechach np. laskowe, arachidowe, w produktach zbożowych np. ryż brązowy, pieczywo żytnie, kasza gryczana oraz w nasionach roślin strączkowych np. soczewica, fasola, groch, 

Niedokrwistość wynikająca z niedoboru żelaza jest zaburzeniem powszechnie występującym u wielu osób. Aby zapobiegać anemii należy w dużej mierze spożywać dobrze przyswajalne żelazo oraz witaminy B6, B9, B12 i C w codziennej diecie. W przypadku dużych niedoborów należy zwrócić się o pomoc do lekarza pierwszego kontaktu, który przepisze odpowiednie leki, które należy włączyć do swojej zdrowej diety.